تاریخچه پیدایش پارچه در جهان
پارچه، یک عنصر اساسی در تمدن انسان است که تاریخ آن به هزاران سال قبل باز میگردد. تاریخچه پارچه از زمان‌های باستان شروع می‌شود، زمانی که انسان‌های اولیه برای اولین بار از فیبرهای گیاهی، پوست حیوانات و مواد طبیعی برای ساخت لباس و پناهگاه ابتدایی استفاده میکردند تاریخچه پارچه شروع به شکل گرفتن کرد. این پارچه‌های اولیه نشانه آغاز رابطه انسان با پارچه‌ها بودند.
انسان های اولیه در ابتدا فقط بر حسب نیاز در مقابل سرما و گرما برای پوشاندن بدنشان از پوسته درختان، برگ گیاهان و پوست حیوانات شکار شده استفاده می کردند.اما با گذشت زمان لباس بیشتر برای محافظت از آسیب های محیطی استفاده میشد، مانند پوششی برای پاها ، سر و یا لباسهایی که تنها قسمتهایی از بدن را می پوشاند و گاهی فقط سران و اشخاص خاصی در قبیله ها برای متمایز شدن از بقیه افراد لباس به تن می کردند.
هرچند لباس به عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان شروع شد، اما بعدها به نماد زیبایی، تزیین و نمایان کردن قدرت و جایگاه اجتماعی افراد تبدیل شد. این امر به حدی پیش رفت که امروزه به عنوان یکی از پنج صنعت اصلی جهان شناخته می‌شود.
تاریخچه پارچه به زمان سنگی و نوسنگی برمیگردد. انسان ها با روند پیشرفت و تکامل، الیاف گرفته شده از حیوانات و گیاهان را استفاده میکردند. پس از آن، نخ‌هایی ارزشمند را به دست آوردند و خود را در مسیر بافتن اولین پارچه‌ها یافتند. در این فرایند طولانی، صنعت ریسندگی و بافندگی از اساس شکل و تاریخچه پارچه قوت گرفت. مدارکی از این سیر تکامل در تاریخ بشر، در کشف اولین سوزن خیاطی که به نوزده هزار سال پیش در سرزمینی در فرانسه یافت شده، پیدا شده است. هرچند سوزن‌هایی نیز هستند که اصل و نسب آن‌ها به چهل هزار سال پیش برمیگردد. تلویحی از تاریخ کتان با رنگین‌کردن آن، در آثار کشف‌شده در غارهای گرجستان به چشم میخورد که به دوران سی و شش هزار سال پیش منسوب می‌شود. شواهدی نیز از هنر بافتن در سرزمین‌های جمهوری چک باستان موجود است که به بیست و هفت هزار سال پیش بازمی‌گردد.
ظهور ریسندگی و بافندگی
در حدود ۱۰۰۰۰ سال قبل از میلاد، انسان ها شروع به اصلاح تکنیک های نساجی خود کردند. توسعه ریسندگی و بافندگی باعث ایجاد پارچه های پیچیده تر و بادوام تر شد. تمدن های اولیه مانند مصریان، بین النهرین و چینی ها در این دوره پیشرفت های چشمگیری در تولید پارچه داشتند و نقش بزرگی در غنی کردن تاریخچه پارچه ایفا کردند.
ابریشم و جاده ابریشم
با ظهور جاده ابریشم در قرن دوم قبل از میلاد ، تبادل کالاها از جمله ابریشم ، بین مناطق شرقی (چین) و مناطق غربی (دریای مدیترانه) را سهولت یافت. ابریشم، که یک پارچه فاخر و در جوامع باستانی بسیار با ارزش بوده، در تبادلات فرهنگی، اقتصادی و تاریخچه پارچه نقش کلیدی و مهمی داشت است
پنبه و کشت آن
شروع کشت پنبه از سرزمین‌هایی همچون هند و گسترش آن به مناطق دیگر جهان، بر صنعت نساجی و تاریخچه پارچه تأثیر قابل توجهی برجای گذاشت. از جمله ویژگی مورد توجه پارچه‌های پنبه‌ای راحت و مناسب بودنشان در شرایط مختلف آب و هوایی بود که از قدیم تا امروزه در تاریخچه پارچه ثبت شده است.
منسوجات اروپای قرون وسطا
در اروپای قرون وسطا، صنعت نساجی در شهرهایی چون ونیز و فلورانس توسعه یافت. پشم، کتان و پنبه، به عنوان سه الیاف اصلی در تاریخچه پارچه شناخته شدند. تکنیک‌هایی همچون بافندگی ملیله و گلدوزی به رشد آن صنعت کمک کردند و باعث شدند که منسوجات فراوانی در این دوره تولید شوند.
انقلاب صنعتی و مکانیزه شدن منسوجات
انقلاب صنعتی از اوایل قرن ۱۸ آغاز و منجر به پیشرفت‌های چشمگیری در تولید نساجی شد و تاثیر بسزایی در تاریخچه پارچه برجای گذاشت. اختراعاتی همچون دستگاه‌های ریسندگی و بافندگی برقی و پنبه پاک‌کن، انقلابی در فرآیند تولید به وجود آوردند که باعث تولیدات گسترده منسوجات در کارخانه‌ها شدند.
الیاف مصنوعی و منسوجات مدرن
در قرن بیستم الیاف مصنوعی نظیر نایلون پلی‌استر و اکریلیک ، توسعه یافت که این مواد ساخت بشر، صنعت نساجی را تغییر داده و باعث تحویلی جدید در تاریخچه پارچه شد. دوام، قیمت مناسب و تطبیق‌پذیری را می توان از ویژگی های این نوع از الیاف بر شمرد.
در قرن بیست و یکم، تأکید بر تولید پایدار و اخلاقی در صنایع نساجی قابل توجه بود است. مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان به صورتی عمیق به امور زیست محیطی و شرایط کارگری پرداختند که تولید منسوجاتی با سازگاری بی‌نظیر با محیط زیست را می توان از نتایج آن بر شمرد.
تاریخچه پارچه با تغییرات و نیازهای فناورانه ،روز به روز شاهد تغییرات و تحولات عظیم بوده است در همین راستا پیش بینی می شود که در آینده نیز پارچه ها دارای قابلیت‌های هیجان‌انگیزی، از جمله پیشرفت در منسوجات هوشمند با فناوری جاسازی شده، پارچه‌های چاپ سه بعدی و نوآوری‌های پایدار بشوند.
تاریخچه پارچه در ایران
تاریخچه‌ی پارچه در ایران به دلیل کمبود شواهد و مدارک ناقص است و تنها با رجوع به چند محتوای کم و محدود کشف شده در این سرزمین، همچنین آثاری ارسال شده به نقاط دیگر جهان و مطالعه آثار نویسندگان معروف خارجی، می‌توان به بخشی از اطلاعات در این زمینه دست یافت. با این وجود، هنر ریسندگی و بافندگی پارچه و فرش از جمله هنرهایی است که از سنت‌ها و فرهنگ ایران الهام گرفته ، در دنیا گسترش پیدا کرده است.
از منظری دیگر، شواهد و مدارک باقی‌مانده از آن زمان‌ها باستان حاکی از آن است که ایرانیان به عنوان یکی از اولین تمدن هایی محسوب می‌شوند که از لباس به عنوان پوششی برای بدن استفاده کردند و تاریخچه پارچه، بافتندگی و ریسندگی در این سرزمین به دورانی حدود هشت تا ده هزار سال پیش بازمی‌گردد.
